5 sierpnia

ODDANY MARYI

Osobisty Akt Serca – „SOLI DEO” przez Maryję

ODDANY MARYI

Osobisty Akt Serca – „SOLI DEO” przez Maryję

Kim dla Kardynała Stefana Wyszyńskiego była Matka Boża? Pierwsza oczywista odpowiedź: była KIMŚ. Bardzo ważnym – Ideałem chrześcijańskiego życia. Przede wszystkim jednak była żywą Osobą – najbliższą. Przełomowym wydarzeniem w życiu Księdza Prymasa było oddanie się Jej bez reszty. Odtąd, prosił Ją, aby Ona sama prowadziła jego dzieje oraz losy powierzonych mu ludzi.

A zaczęło się to wszystko w domu rodzinnym. Przywołując wspomnienia z dzieciństwa, późniejszy Prymas Polski często opowiadał: „Mój ojciec z upodobaniem jeździł na Jasną Górę, a moja matka do Ostrej Bramy”. Wieczorami wsłuchiwał się w dyskusje rodziców o cudownej roli Matki Najświętszej i w ich ‘spory’, „która Matka Boża jest skuteczniejsza: czy Ta, co w Ostrej świeci Bramie, czy Ta, co Jasnej broni Częstochowy”. Wspomina: „Te podróże moich rodziców, ich dążenia i rozmowy, wspomnienia łask i uzyskanych pomocy stworzyły fundament dla ufności i nadziei ku Matce Boga, która mnie nigdy nie opuściła”.

W podwójnym nabożeństwie do Matki Bożej – odziedziczonym niejako po rodzicach – zaczyna niebawem dominować Maryja z Jasnej Góry. Może jest to konsekwencją śmierci matki, bo z chwilą jej odejścia (i kresu dysput o Maryi z Wilna i z Częstochowy) zaczyna coraz bardziej wiązać się z Panią Jasnogórską – dalej czczoną gorąco przez ojca.

Z upływem lat, maryjne doświadczenie umacnia się w młodym Stefanie Wyszyńskim przez kolejne wydarzenia jego życia. Najpierw osobiste. Przede wszystkim śmierć matki, która dotyka go gdy ma zaledwie 9 lat. Rodzi się w nim wtedy pragnienie posiadania matki, która nigdy nie umiera – jak sam wyzna przed Jasnogórską Ikoną Maryi. Powoli odkrywa, że w skrajnych sytuacjach to Matka Boża jest ostatnią nadzieją i że Jej trzeba wszystko zawierzyć. „W trudnych okresach życia, ale pełnych łaski Bożej – mówi– wiedziałem już na pewno, że najlepiej wszystko zostawić Matce Najświętszej i wszystko «postawić na Nią». Niech Ona pomaga i zwycięża.”

To przekonanie o potędze Maryi pogłębia się w nim jeszcze bardziej, kiedy jest świadkiem „Cudu nad Wisłą”: oddania Polski na Jasnej Górze pod opiekę Maryi, wielkiej modlitwy całego narodu i w konsekwencji interwencji z nieba, która zmieniła dzieje świata. Poznaje wtedy „mechanizm” cudu. Do tego doświadczenia odwoła się także wiele lat później, kiedy już jako Pasterz Kościoła w Polsce będzie szukał drogi ocalenia swego narodu przed prześladowaniem polskości i wiary, wobec ponownie zalewającej nasz kraj zarazy komunistycznej.

Tymczasem wstępuje do seminarium – chce zostać księdzem. Wydaje się, że plany te pokrzyżuje gruźlica. Jednak mimo rozwijającej się choroby latem 1923 roku otrzymuje święcenia kapłańskie – jak niektórym i jemu samemu mogło się wydawać – „na jedną mszę”. Miejscem ceremonii jest kaplica Matki Bożej w katedrze włocławskiej. Na wejście słyszy słowa zakrystianina: „z takim zdrowiem to nie do ołtarza, ale na cmentarz”. Paradoksalnie to utwierdza w nim nadzieję: „Skoro wyświęcono mnie na oczach Matki, która patrzyła na Mękę swojego Syna na Kalwarii, to już Ona zatroszczy się, aby reszta zgodna była z planem Bożym”. Przez długi czas każdą kolejną mszę uważa za być może ostatnią. Na miejsce odprawienia tej pierwszej wybiera kaplicę Cudownego Obrazu. „Pojechałem na Jasną Górę, aby mieć Matkę, aby stanęła przy każdej mojej mszy świętej, jak stanęła przy Chrystusie na Kalwarii” – tłumaczy.

W niedługi czas potem w niewytłumaczalny sposób wraca do zdrowia. Staje się to w małej, nieznanej wówczas nikomu parafii Matki Bożej Bolesnej w Licheniu, gdzie przez kilka miesięcy przebywa na rekonwalescencji. Utwierdza go to w przekonaniu, które będzie często przywoływał: „Najbardziej bezpośrednią mocą w moim życiu jest Maryja. Przez szczególną tajemnicę, której w pełni nie rozumiem, została Ona postawiona na mojej drodze. Wiem, że z tej drogi zejść nie mogę i nie chcę!”.

Kiedy Biskup kieruje go na studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, perspektywa intelektualnego rozwoju otwiera przed nim możliwość poznawania tego co stało się już jego udziałem przez doświadczenie. Maryjność nie jest dla niego czymś „poza intelektem”, nie stanowi kolorowej przybudówki do pobożności. Ma wiązać się nie tylko z miłością, ale i z wiedzą.

Chce rozumieć, dlaczego Maryja idzie przed nim „jako światło, gwiazda, życie, nadzieja i Wspomożycielka w ciężkiej sytuacji”. I skąd ta swoista jego reguła: „Stawiając wszystko na Bogurodzicę, nie zostałem zawiedziony”.

Odkrywa pisma ks. Charlesa Journeta. Poznaje nową wizję Kościoła – świętego i niepokalanego na wzór Maryi. Liczący sto stron rozdział „Dziewica sercem Kościoła” jest lekturą, do której nieustannie powraca. To stąd przyswaja sobie teologiczne podstawy szczególnej misji Maryi – Jej bliskości i Jej pośrednictwa.

Studia pogłębiają jego teologię maryjną także przez zetknięcie się ze szkołą neotomistyczną – zaowocuje to odniesieniem maryjności do nauczania społecznego. Poznaje też z myśl personalistyczną, co z kolei pomaga mu widzieć w Matce Najświętszej model dla każdej osoby ludzkiej.

Doświadczenia te zostały zebrane w jego pracy habilitacyjnej, która zajmując się tematyką społeczną traktowała o zupełnie nowym temacie: „teologii doczesności”. Zaginioną podczas wojny Rozprawę księdza Wyszyńskiego streszczają słowa jej autora „«Doczesnością» jestem ja sam, moja dusza i moje ciało, i ja tę moją duszę i moje ciało muszę poprzez życie doczesne oddać Bogu w sposób i według myśli Bożej”. To właśnie stanowi jego ukryte motto: nie wybierać drogi życia, ale odczytać to, co Bóg zamierzył.

Kiedy wybucha wojna, na polecenie biskupa opuścił Włocławek. Poszukiwany przez Gestapo, ukrywał się. Ostatecznie trafił do podwarszawskich Lasek, gdzie posługiwał w Zakładzie dla ociemniałych, będąc jednocześnie kapelanem Armii Krajowej. Kiedy zbliżał się front, losy powierzonych sobie ludzi składa w ręce Maryi. „Podtrzymywałem na duchu strwożonych sytuacją przyfrontowego życia głównie modlitwą do Matki Bożej” – wspomina. I dodaje: „Nigdy nie byliśmy zmuszeni do odłożenia wieczornego różańca”. Już nie musi polegać na maryjnym doświadczeniu ojca. Zdobywa własne. Sam staje się świadkiem opieki i cudów Matki Bożej.

Po wojnie pragnął zająć się pracą naukową i społeczną, – aż nieoczekiwanie dowiaduje się o nominacji na biskupa diecezji lubelskiej. Początkowo wahał się z przyjęciem tej godności. Przekonuje go otrzymany znak – uroczystość Zwiastowania Pańskiego 1946 r. – jako znak z nieba! Tak jak Maryja ma powiedzieć „fiat”, a Ona będzie mu towarzyszyć w wypełnianiu nowego powołania. Na miejsce konsekracji wybiera Jasną Górę, a wizerunek Królowej Polski umieszcza w swoim herbie. „Ten herb to nie ozdoba – wyjaśnia. – To nie tylko znak. To program mego posłannictwa.” Wpisana w herb maryjność mówi o naśladowaniu Matki Bożej, bo nowy biskup umieszcza w nim też maryjne motto, które staje się jego zawołaniem: „Soli Deo” – „[wszystko] samemu Bogu”.

Jego maryjność wyrażają dwa nabożeństwa. Jest związany z Matką Jasnogórską, ale w ukochanej diecezji lubelskiej, będzie też szerzył cześć do Niepokalanego Serca Maryi. Już wtedy umie odczytywać znaki czasu i z całych sił wspiera maryjny program kard. Augusta Hlonda, który 8 września 1946 r. poświęca naród Niepokalanemu Sercu. W przygotowania do tego aktu angażuje się tak mocno, że mimo iż jest biskupem zaledwie od pięciu miesięcy, to właśnie jemu – najmłodszemu z hierarchów – Prymas Hlond zleca wygłoszenie kazania podczas wrześniowych uroczystości. Dwa lata później, kiedy będzie opuszczał swoją pierwszą biskupią diecezję przyszły Prymas Tysiąclecia zawoła: „Przyszedłem do Was pod znakiem Maryi Jasnogórskiej. Dziś, gdy idę dalej w swej życiowej misji, zostawiam Was na kolanach przed Jej Niepokalanym Sercem.” Ale powie coś jeszcze: „Trwajcie dalej w tej czci ku Matce Boga Człowieka, gdyż ta cześć utrzyma Was w miłości społecznej…”. Będzie uczył, że maryjny „Magnificat” jest pierwszym manifestem społecznym i że ma on zostać wprowadzony w życie. Sam realizuje to, zostając następcą prymasa Hlonda. „Moje nabożeństwo do Matki Najświętszej stało się programem pracy”- mówi. Potwierdzają to konkretne fakty. Do czasu swojego uwięzienia w 1953 roku – a więc przez pierwszych 5 lat posługi prymasowskiej – wygłosił przeszło tysiąc kazań poświęconych Matce Bożej. Ważne decyzje podejmował w dni maryjne. Ze swoistym zadziwieniem dostrzegł też, że wszystkie ważniejsze dla niego sprawy dzieją się w dni poświęcone Matce Bożej. Świadom maryjnej spuścizny swojego poprzednika, nazywa ją pięknie „szczęśliwym atawizmem Prymasów Polski”. „Atawizm” to regresja ewolucyjna, pojawienie się u danego organizmu nietypowych dla niego cech bądź zachowań, charakterystycznych dla jego odległych przodków. Wyszyński przyznaje się do dawnej polskiej pobożności i widzi w niej receptę na ocalenie narodu.

Pytany o powody uczynienia własną drogi maryjnej kard. Hlonda odpowie krótko: „Sam zaufałem Maryi i uczynię wszystko, aby to, czego nie zdążył dokonać prymas Hlond, zostało wykonane”. Czeka na wypełnienie się proroctwa swego poprzednika – na „zwycięstwo przez Maryję”. Wprowadza jednak pewne „novum”. Dzieło Augusta Hlonda będzie podejmował pod znakiem jasnogórskim. Jasnogórską Ikonę czyni ośrodkiem całego swego programu. O jego więzi z tym miejscem najlepiej mówi wyznanie: „Stoję na progu kaplicy jasnogórskiej i tam zawsze chcę być, choćby mnie wszyscy potrącali. Jestem związany z Jasną Górą teraz i na zawsze.” W 50. rocznicę swoich święceń kapłańskich wyznaje: „Wiele rzeczy w moim życiu pragnąłbym uczynić inaczej, lepiej, aby uniknąć niejednego błędu i słabości. Ale (…) na jednym odcinku nie pomyliłem się: na drodze duchowej na Jasną Górę. Drogę tę uważam za najlepszą cząstkę, którą Bóg pozwolił mi obrać”.

Z wolna zaczyna w nim dojrzewać myśl o oddaniu się Maryi w niewolę za wolność Kościoła w Polsce. Uczyni to niedługo po swoim uwięzieniu w 1953 r. To ofiarowanie się do całkowitej dyspozycji Matce Bożej będzie odtąd „tajemnicą jego życia”. Ale maryjnego misterium nie uważa za swoje odkrycie ani za swoją własność. Wie, że jego udziałem stało się doświadczenie, będące istotą tożsamości polskiego narodu: „Jestem dzieckiem tego narodu, który uważa, że Matką jego jest Święta Boża Rodzicielka, Święta Boża Karmicielka. (…) Doświadczenie mnie pouczyło, że tylko (…) przy pomocy Dziewicy Wspomożycielki i Pani Jasnogórskiej można czegoś dokonać w Polsce. Oczywiście, mocami Bożymi! Taka jest bowiem wola Boga (…): «Maryja dana jest ku obronie narodu polskiego».” „Mam na to mnóstwo dowodów” – dodaje.

Gdy sytuacja Kościoła polskiego wydaje się przegrana, poświęca się Matce Bożej – oddaje się Jej jako żertwa ofiarna za wolność Kościoła i za ocalenie polskiego narodu. Czyni to w Stoczku Warmińskim, 8 grudnia 1953 r., w uroczystość Niepokalanego Poczęcia.

Przysięga Maryi: „Postanawiam sobie mocno i przyrzekam, że Cię nigdy nie opuszczę, nie powiem i nie uczynię nic przeciwko Tobie. Nie pozwolę nigdy, aby inni cokolwiek czynili, co uwłaczałoby czci Twojej. Oddaję się Tobie, Maryjo, całkowicie w niewolę, a jako Twój niewolnik poświęcam Ci ciało i duszę moją, dobra wewnętrzne i zewnętrzne, nawet wartość dobrych uczynków moich, zarówno przeszłych, jak obecnych i przyszłych, pozostawiając Ci całkowite i zupełne prawo rozporządzania mną i wszystkim bez wyjątku, co do mnie należy według Twego upodobania, ku większej chwale Boga, w czasie i w wieczności”.

To kulminacyjny moment na maryjnej drodze Kardynała Wyszyńskiego. Świadczą o tym jego słowa wypowiedziane tuż przed śmiercią: „Jestem ufny wobec Matki Najświętszej, z którą się związałem w więzieniu w Stoczku i wszystko przez Jej dłonie składałem na chwałę Trójcy Świętej”. Oddany Maryi godzi się na wszystko. „Jestem niewolnikiem Maryi nie dla pięknych słów. Na wszystko, czego Bóg ode mnie zażąda, jestem zawsze gotów”. Godzi się nawet na ewentualne tortury i śmierć, jeśli przyczynią się one do zapowiadanego „zwycięstwa przez Maryję”.

Kiedy nieoczekiwanie, na fali „polskiego października” jesienią 1956 r. wychodzi na wolność jako więzień polityczny, ale przede wszystkim jako „więzień – niewolnik” Matki Najświętszej, chce ten maryjny „szczęśliwy atawizm Prymasów” obudzić w całym narodzie. Ma długofalowy plan. Wie, w jaki sposób Maryja z Jasnej Góry obali struktury zła… „Wyszyńskiego opanowała jakaś szaleńcza idea, mianowicie, że tutaj, w Polsce (…) rozstrzygną się losy światowego komunizmu”– mówi w czerwcu 1958 r. Zenon Kliszko odpowiedzialny w PZPR za politykę wobec Kościoła. Ma rację. Prymas jest rzeczywiście przekonany, że Kościół i Polska wchodzą w decydujący moment historii. „Los komunizmu rozstrzygnie się nie w Rosji, lecz w Polsce” – przepowiada. Czeka na interwencję jedynego prawdziwego sojusznika: nieba. Ale wie, że działanie Maryi jest odpowiedzią na działanie ludzi na ziemi…

Pamięta o lekcji z 1920 r. Nowy cud nad Wisłą wymaga spełnienia podobnych jak wtedy warunków. Ale o ty w następnej konferencji …